بیماری تب زرد | علائم، علل و درمان

بیماری تب زرد، که با نام طاعون زرد نیز شناخته می‌شود، یک بیماری عفونی حاد ویروسی است که از طریق نیش پشه آلوده به انسان منتقل می‌شود. این بیماری در نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آفریقا، آمریکای جنوبی و آسیای جنوب شرقی شایع است. علائم تب زرد معمولاً 3 تا 6 روز پس از عفونت ظاهر می‌شوند. علائم اولیه شامل تب، سردرد، درد عضلانی، ضعف و بی‌اشتهایی است. در برخی موارد، بیماری ممکن است بدون علامت باشد. در صورت پیشرفت بیماری، علائم شدیدتری مانند یرقان، خونریزی، نارسایی کلیوی و کبدی ممکن است بروز کند. بهترین راه پیشگیری از تب زرد، واکسیناسیون است. واکسن تب زرد بسیار ایمن و موثر است و به مدت 10 سال محافظت ایجاد می‌کند.

علت بروز بیماری تب زرد چیست؟

نیش پشه آئدس اجیپتی اصلی ترین عامل انتقال بیماری تب زرد است. این پشه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در سراسر جهان یافت می شود و ناقل سایر بیماری های جدی مانند دنگی و زیکا نیز می باشد. از آنجایی که تب زرد در بسیاری از کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی بومی است، مردم این مناطق به طور معمول در دوران کودکی واکسینه می شوند. با این حال، مسافرانی که از مناطقی که تب زرد وجود ندارد به این مناطق سفر می کنند در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.

اگر قصد سفر به کشوری را دارید که در آن خطر ابتلا به تب زرد وجود دارد، مهم است که چند هفته قبل از سفر با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما می تواند به شما در مورد اینکه آیا باید واکسن تب زرد را دریافت کنید یا خیر و همچنین سایر اقدامات احتیاطی که می توانید برای محافظت از خود در برابر نیش پشه انجام دهید، توصیه کند.

علائم بیماری تب زرد 

فرد مبتلا حدود ۳ تا ۶ روز اولیه بیماری را با وجود آلودگی به ویروس بدون هیچ علائمی سپری می‌کند. پس از گذشت این زمان، علائم حاد این بیماری ظاهر می‌شوند. علائم معمولاً شامل موارد زیر است:

1. تب و لرز: بروز تب و لرز در افراد مبتلا به تب زرد از جمله علائم شایع است.
2. سردرد: سردرد نیز از علائمی است که در این بیماری مشاهده می‌شود.
3. دردهای عضلانی: افراد ممکن است دردهای عضلانی و عمومی در اثر تب زرد تجربه کنند.
4. حالت تهوع و استفراغ: افراد مبتلا به تب زرد ممکن است حالت تهوع و استفراغ را تجربه کنند.
5. از دست دادن اشتها: در این بیماری، افراد ممکن است اشتهای خود را از دست دهند و کاهش شدیدی در اشتها تجربه کنند.
6. سرگیجه: سرگیجه و احساس ناتمامی از تعادل نیز ممکن است در افراد مبتلا به تب زرد رخ دهد.
7. قرمزی چشم: قرمزی و التهاب در ناحیه چشم نیز از علائم مشترک این بیماری است.
8. حساسیت به نور: افزایش حساسیت به نور (فوتوفوبی) نیز ممکن است در برخی از افراد مبتلا به تب زرد دیده شود.

علائم مرحله حاد بیماری تب زرد معمولاً طی چند روز پس از بروز فروکش می‌کنند. اما در برخی از افراد، پس از طی چند روز، علائم با شدت بیشتری ظاهر می‌شوند و بیمار را وارد دوره سمی می‌کنند. دوره سمی بیماری تب زرد بسیار خطرناک است و در صورت عدم کنترل، ممکن است منجر به مرگ فرد مبتلا شود. علائم دوره سمی این بیماری عبارتند از:

1. زردی پوست بدن و صورت: زردی پوست و صورت یکی از علائم شناخته شده در دوره سمی تب زرد است.
2. زرد شدن سفیده چشم: سفیده چشم نیز ممکن استزرد شدن کند و این یکی دیگر از نشانه‌های زردی در دوره سمی تب زرد است.
3. دردهای شکمی مزمن: درد مزمن در ناحیه شکم نیز در این مرحله مشاهده می‌شود.
4. استفراغ: افراد ممکن است در این مرحله از تب زرد استفراغ کنند.
5. کاهش میزان ادرار: در دوره سمی، کاهش میزان ادرار یا حتی ناهمواری در تخلیه ادرار مشاهده می‌شود.
6. خونریزی از بینی، چشم و دهان: خونریزی از بینی، چشم و دهان نیز ممکن است در این مرحله رخ دهد.
7. نارسایی کبد و کلیه: تب زرد می‌تواند به نارسایی کبدی و کلیوی منجر شود و علائم مرتبط با این نارسایی‌ها نیز در این مرحله ظاهر می‌شوند.
8. تشنج: در برخی موارد، افراد مبتلا به تب زرد ممکن است تشنج داشته باشند.
9. اختلال عملکرد مغزی: در دوره سمی، عملکرد مغزی افراد مبتلا به مشکل می‌خورد و علائمی مانند اختلال در تمرکز، تاری دید، تغییرات خلقی و رفتاری وجود دارد.
10. کاهش تعداد ضربان قلب: در این مرحله، تعداد ضربان قلب کاهش می‌یابد و فرد مبتلا به تب زرد ممکن است به شدت ضعف و خستگی کند.

درمان بیماری تب زرد

اگرچه هیچ درمان قطعی برای بیماری ویروسی تب زرد وجود ندارد، اما مراقبت‌های حمایتی می‌توانند به بهبودی بیمار کمک کنند.

این مراقبت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• تامین مایعات و اکسیژن کافی: برای جلوگیری از کم آبی بدن و کمک به تنفس بیمار
• تنظیم فشار خون: برای حفظ عملکرد قلب و سایر اندام‌ها
• تعویض خون بیمار در صورت نیاز: برای پاکسازی خون از ویروس و سموم
• تامین خون از دست رفته: برای جلوگیری از کم خونی
• دیالیز برای افراد دچار نارسایی کلیه: برای کمک به عملکرد کلیه‌ها
• دریافت پلاسمای خون برای پیشگیری از انعقاد: برای جلوگیری از لخته شدن خون
• محلول اوآراس و پاراستامول: برای جبران کم آبی بدن و تنظیم تب
• آنتی‌بیوتیک: برای درمان عفونت‌های باکتریایی ثانویه

در موارد شدید، بیمار ممکن است به مراقبت‌های ویژه و بستری در بیمارستان نیاز داشته باشد.

ابتلا به بیماری تب زرد چه عوارضی را در پی دارد؟

طاعون زرد، بیماری ویروسی خطرناکی است که میزان مرگ و میر آن بین 20 تا 50 درصد است. به همین دلیل، کنترل به موقع آن بسیار حیاتی است. در برخی موارد نادر، طاعون زرد ممکن است منجر به عفونت‌های باکتریایی ثانویه مانند نومونیا یا عفونت‌های خونی شود.

افرادی که وارد فاز سمی بیماری می‌شوند، در معرض خطر عوارض جدی زیر هستند:

• نارسایی کبد
• نارسایی کلیه
• یرقان
• کما

در موارد خفیف‌تر، علائم بیماری معمولاً پس از چند هفته به طور کامل فروکش می‌کنند و بدون هیچ عارضه‌ای بهبود می‌یابند.

نحوه تشخیص بیماری تب زرد

تشخیص تب زرد در مراحل اولیه دشوار است، زیرا علائم آن شبیه به بیماری‌های دیگر مانند مالاریا، حصبه، بیماری‌های ریکتزیایی، خونریزی تب‌های ویروسی، عفونت‌های آربوویروسی، لپتوسپیروز، هپاتیت ویروسی و مسمومیت است. تنها راه تشخیص قطعی تب زرد، انجام آزمایش خون است. آزمایش خون می‌تواند آنتی‌بادی‌های ویروس تب زرد را در خون بیمار تشخیص دهد.

واکسن بیماری تب زرد چیست و چه زمانی باید تزریق شود؟

واکسن تب زرد، همانند بسیاری از واکسن‌ها، حاوی ویروس زنده ضعیف شده این بیماری است. تزریق این واکسن سیستم ایمنی بدن را به تولید پادتن علیه ویروس تب زرد تحریک می‌کند و از ابتلا به فرم سمی و خطرناک بیماری پیشگیری می‌کند.

• تزریق همزمان با سایر واکسن‌ها: تزریق واکسن تب زرد با سایر واکسن‌ها، مانند واکسن فلج اطفال، هیچ مانعی ندارد.
• فاصله بین واکسن‌ها: در مورد واکسن‌های ضعیف شده مانند MMR، بهتر است با فاصله 30 روز از واکسن تب زرد تزریق شوند.
• موارد منع مصرف: افراد مبتلا به نقص ایمنی شدید، زنان باردار و افراد دارای آلرژی شدید به تخم مرغ یا سایر اجزای واکسن، نباید واکسن تب زرد را دریافت کنند.

چه کسانی باید واکسن بیماری تب زرد را دریافت کنند؟

• بومیان مناطق در معرض خطر: افراد ساکن در مناطقی که تب زرد در آنها شایع است، برای محافظت از خود و جامعه باید واکسینه شوند.
• مسافران و مهاجران: مسافرانی که قصد سفر به مناطقی با خطر ابتلا به تب زرد را دارند، باید حداقل 10 روز قبل از سفر واکسینه شوند. این شامل مهاجرانی نیز می‌شود که به این مناطق نقل مکان می‌کنند.
• کودکان بالای 9 ماه: تزریق واکسن تب زرد برای کودکان بالای 9 ماه که به مناطق پرخطر سفر می‌کنند، بلامانع است.

با توجه به خطر مرگ و میر بالا و عوارض جدی طاعون زرد، پیشگیری از ابتلا به این بیماری بسیار مهم است.

بهترین راه پیشگیری از بیماری تب زرد

• واکسیناسیون: واکسن تب زرد بسیار ایمن و موثر است و به مدت 10 سال محافظت ایجاد می‌کند.
• اقدامات پیشگیرانه:
  • استفاده از حشره‌کش
  • پوشیدن لباس‌های آستین بلند و شلوار
  • استفاده از توری برای پنجره‌ها و درها