بیماری اندومتریوز + علائم و درمان

اندومتریوز یک بیماری مزمن است که در آن بافتی شبیه به آندومتر، بافت داخلی رحم، در خارج از رحم رشد می‌کند. آندومتر به طور طبیعی در هر چرخه قاعدگی ضخیم شده و ریزش می‌کند. این بافت خارج از رحم نیز با هر چرخه قاعدگی ضخیم شده و ریزش می‌کند، اما چون راهی برای خروج از بدن ندارد، در بافت‌های اطراف خود گیر می‌افتد. این امر می‌تواند باعث درد، التهاب و چسبندگی شود.

 شایع ترین علائم کیست اندومتریوز

• علائم لگن: این علائم شایع‌ترین علائم اندومتریوز هستند و عبارتند از:

  • درد لگن: درد لگن در دوران قاعدگی شایع‌ترین علامت اندومتریوز است. این درد معمولاً در قسمت پایین شکم احساس می‌شود و می‌تواند به کمر، ران‌ها و روده‌ها نیز سرایت کند.
  • درد هنگام رابطه جنسی: درد هنگام رابطه جنسی یکی دیگر از علائم شایع اندومتریوز است. این درد می‌تواند خفیف یا شدید باشد و معمولاً در دوران قاعدگی بدتر می‌شود.
  • درد با حرکات روده یا هنگام تخلیه مثانه: درد با حرکات روده یا هنگام تخلیه مثانه نیز می‌تواند از علائم اندومتریوز باشد. این درد معمولاً در دوران قاعدگی بدتر می‌شود.

• علائم خارج لگن: این علائم کمتر شایع هستند و عبارتند از:

  • خونریزی شدید یا غیرطبیعی قاعدگی
  • نازایی
  • خستگی
  • اسهال
  • یبوست
  • نفخ
  • تهوع

علائم اندومتریوز می‌توانند به تدریج یا به سرعت ظاهر شوند و شدت آنها نیز می‌تواند متفاوت باشد. در برخی از زنان، علائم اندومتریوز خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. در سایر زنان، علائم شدید هستند و می‌توانند بر کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارند.

نشانه های اندومتریوز شدید چیست؟

اندومتریوز شدید زمانی رخ می‌دهد که بافت آندومتریوز بزرگ باشد و خونریزی زیادی داشته باشد. این امر می‌تواند باعث درد شدید، مشکلات باروری و سایر عوارض شود.

علائم اندومتریوز شدید عبارتند از:

• درد شدید لگن، به ویژه در دوران قاعدگی
• درد هنگام رابطه جنسی
• درد با حرکات روده یا هنگام تخلیه مثانه
• خونریزی شدید یا غیرطبیعی قاعدگی
• نازایی
• چسبندگی
• سرطان خوش خیم

علت بیماری اندومتریوز

علت دقیق اندومتریوز هنوز مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند:

قاعدگی بازگشتی

یکی از نظریه‌های اصلی در مورد علت اندومتریوز، قاعدگی بازگشتی است. در این نظریه، بیان می‌شود که خون قاعدگی از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره شکم برمی‌گردد. این خون حاوی سلول‌های اندومتریوم است. این سلول‌های اندومتریوم نابجا در داخل حفره شکم رشد می‌کنند و می‌توانند باعث درد، التهاب و چسبندگی شوند.

تغییر شکل سلول‌های صفاقی

یکی دیگر از نظریه‌های احتمالی در مورد علت اندومتریوز، تغییر شکل سلول‌های صفاقی است. در این نظریه، بیان می‌شود که هورمون‌ها یا عوامل سیستم ایمنی بدن می‌توانند باعث تبدیل سلول‌های صفاقی، بافت‌هایی که سطح داخلی شکم را می‌پوشانند، به سلول‌های اندومتریوم شوند.

دگرگونی سلول‌های جنینی

یک نظریه دیگر در مورد علت اندومتریوز، دگرگونی سلول‌های جنینی است. در این نظریه، بیان می‌شود که هورمون‌های استروژن در طی بلوغ می‌توانند سلول‌های جنینی (سلول‌هایی که در مراحل اولیه رشد هستند) را به سلول‌های شبیه به آندومتر تبدیل کنند.

اسکار جراحی

یک نظریه دیگر در مورد علت اندومتریوز، اسکار جراحی است. در این نظریه، بیان می‌شود که سلول‌های اندومتریوم ممکن است پس از اعمال جراحی مانند هیسترکتومی یا سزارین به محل برش جراحی بچسبند. در نتیجه به فضای خارجی رحم دسترسی پیدا می‌کنند.

انتقال سلول‌های آندومتر

یک نظریه دیگر در مورد علت اندومتریوز، انتقال سلول‌های آندومتر است. در این نظریه، بیان می‌شود که رگ‌های خونی یا سیستم مایع بافتی (لنفاوی) ممکن است سلول‌های آندومتر را به سایر قسمت‌های دیگر بدن منتقل کنند.

اختلال سیستم ایمنی بدن

یک نظریه دیگر در مورد علت اندومتریوز، اختلال سیستم ایمنی بدن است. در این نظریه، بیان می‌شود که بروز مشکل در سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث شود که بدن نتواند بافت شبه آندومتر که در خارج از رحم رشد می‌کند را تشخیص دهد و از بین ببرد.

انواع آندومتریوز

انواع اندومتریوز بر اساس محل استقرار سلول‌های آندومتر در خارج از رحم، به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• آندومتریوز صفاقی سطحی

این نوع اندومتریوز شایع‌ترین نوع آندومتریوز است. در این نوع، ضایعات آندومتریوز در سطح صفاق، لایه نازکی که حفره لگن را می‌پوشاند، رشد می‌کنند. این ضایعات معمولاً کوچک و صاف هستند و علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند.

• آندومتریوما

آندومتریوما کیست‌های پر از مایع هستند که در تخمدان‌ها رشد می‌کنند. این کیست‌ها معمولاً تیره‌رنگ و شبیه به شکلات هستند، به همین دلیل به آنها کیست‌های شکلاتی نیز گفته می‌شود. آندومتریوما می‌تواند باعث درد، خونریزی غیرطبیعی قاعدگی و ناباروری شود.

• آندومتریوز صفاقی عمیق

این نوع اندومتریوز در زیر صفاق رشد می‌کند. این نوع آندومتریوز می‌تواند اندام‌های دیگر لگن، مانند روده، مثانه یا روده بزرگ را نیز درگیر کند. آندومتریوز صفاقی عمیق می‌تواند باعث درد شدید، چسبندگی و سایر مشکلات شود.

عوارض احتمالی بیماری آندومتریوز

ناباروری

عارضه اصلی اندومتریوز اختلال در باروری است. تقریباً یک سوم تا نیمی از زنان مبتلا به آن برای بارداری مشکل دارند. اندومتریوز می‌تواند باعث انسداد لوله‌های فالوپ شود و از اتصال تخمک و اسپرم جلوگیری کند. همچنین، اندومتریوز می‌تواند باعث التهاب و چسبندگی در اندام‌های لگن شود که می‌تواند حرکت تخمک را دشوار کند.

سرطان تخمدان

خطر ابتلا به سرطان تخمدان در افراد مبتلا به اندومتریوز بیشتر از حد انتظار است. اگرچه خطر ابتلا به سرطان تخمدان در ابتدای ابتلا بسیار کم است، اما با گذشت زمان افزایش می‌یابد.

آیا آندومتریوز درمان دارد؟

دارودرمانی

داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری و داروهای هورمونی دیگر می‌توانند به کاهش درد و سایر علائم اندومتریوز کمک کنند. داروهای هورمونی با کاهش سطح هورمون‌های زنانه، از جمله استروژن و پروژسترون، رشد بافت آندومتر را کند می‌کنند.

داروهای ضد درد

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به تسکین درد ناشی از اندومتریوز کمک کنند.

جراحی

در موارد شدید اندومتریوز، جراحی ممکن است برای برداشتن ضایعات آندومتریوز یا اندام‌های درگیر ضروری باشد. جراحی می‌تواند به کاهش درد، بهبود باروری و جلوگیری از عوارض بعدی اندومتریوز کمک کند.

درمان‌های مربوط به باروری

اگر اندومتریوز باعث ناباروری شده باشد، پزشک ممکن است درمان باروری را توصیه کند. انواع درمان باروری از تحریک تخمدان‌ها برای تولید تخمک‌گذاری بیشتر تا لقاح آزمایشگاهی متغیر است.

روش‌های درمانی محافظه‌کارانه

در روش‌های درمانی محافظه‌کارانه، پزشک سعی می‌کند با استفاده از دارو یا جراحی، بافت آندومتریوز را از بین ببرد یا رشد آن را کند کند، اما رحم و تخمدان‌ها حفظ شوند. این روش‌ها معمولاً برای زنانی که قصد بارداری دارند، توصیه می‌شوند.

روش‌های درمانی تهاجمی

در روش‌های درمانی تهاجمی، پزشک ممکن است رحم یا تخمدان‌ها را برداشته یا تخریب کند. این روش‌ها معمولاً برای زنانی که قصد بارداری ندارند، توصیه می‌شوند که اصطلاحا” برداشتن رحم (هیسترکتومی) و تخمدان (اوفورکتومی) می گویند.