کم کاری تیروئید

کمبود فعالیت تیروئید، به معنای عدم تولید کافی هورمون‌های ضروری توسط غده تیروئید است. کمبود فعالیت تیروئید در مراحل اولیه ممکن است علائم قابل توجهی نداشته باشد. اما در صورتی که درمان صورت نگیرد، می‌تواند منجر به مشکلاتی از جمله چاقی، درد مفاصل، ناباروری و بیماری قلبی شود. برای تشخیص کمبود فعالیت تیروئید، آزمون‌های دقیقی وجود دارند. درمان با مصرف هورمون تیروئید مصنوعی معمولاً ساده، ایمن و موثر است، اما نیاز است که فرد و پزشکش دوز مناسب را پیدا کنند.

علائم کمبود فعالیت تیروئید بسته به شدت کمبود هورمون متفاوت است. مشکلات به تدریج در طی چند سال بروز می‌کنند. در ابتدا، ممکن است فرد به طور کاملاً مشخص به علائم کمبود فعالیت تیروئید، مانند خستگی و افزایش وزن، توجه نکند یا آنها را به پیری نسبت دهد. اما با کاهش سرعت متابولیسم، مشکلات به صورت آشکارتری ظاهر می‌شوند.

تیروئید چیست؟

تیروئید، غده‌ای کوچک و پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن، درست زیر سیب آدم، قرار دارد. هورمون‌های تولید شده توسط تیروئید، تری‌یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4)، نقش مهمی در سلامتی دارند و بر تمام جنبه‌های متابولیسم تأثیر می‌گذارند. همچنین، این هورمون‌ها بر کنترل عملکردهای حیاتی مانند دمای بدن و ضربان قلب تأثیر می‌گذارند.

علائم و نشانه‌ های کمبود فعالیت تیروئید

• حساسیت بیشتر به سرما
• خوب نبودن حال روحی
• افزایش وزن
• یبوست
• تورم صورت
• تغییر در صدای گفتار
• افزایش سطح کلسترول خون
• درد عضلانی، نرمی و سفتی عضلات
• پریودهای سنگین‌تر یا نامنظم
• ضعیف شدن جنس موها
• ضعیف شدن ضربان قلب
• گواتر

کم‌ کاری تیروئید در نوزادان

در واقع، کمبود فعالیت تیروئید در این گروه‌ها می‌تواند تأثیرات جدی‌تری داشته باشد زیرا هورمون‌های تیروئید برای رشد و تکامل صحیح بدن و عملکرد مغز بسیار حائز اهمیت هستند. در نوزادان، علائم کمبود فعالیت تیروئید ممکن است شامل زردی پوست و چشم (یرقان)، زبان بزرگ و بیرون زده، سختی در نفس کشیدن، گریه خشن، فتق نافی و مشکلات در تغذیه باشد.

کم‌ کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان 

علائمی مانند رشد ضعیف، تاخیر در رشد دندان‌های دائمی، بلوغ تاخیری و رشد ذهنی نشان دهنده کم کاری تیروئید کودکان و نوجوانان می باشد.

عوامل ایجاد کم‌ کاری تیروئید

بیماری خودایمنی:

شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید، اختلال خودایمنی به نام تیروئیدیت هاشیموتو است. اختلالات خودایمنی زمانی اتفاق می‌افتند که سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به بافت‌های خود بدن حمله می‌کنند. گاهی اوقات این فرآیند غده تیروئید را درگیر می‌کند. دانشمندان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می‌افتد. اما احتمالا ترکیبی از عوامل، مانند ژن‌های فرد و یک محرک محیطی است. این آنتی‌بادی‌ها بر توانایی تیروئید برای تولید هورمون تأثیر می‌گذارند.

پاسخ بیش از حد به درمان پرکاری تیروئید:

افرادی که بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کنند (پرکاری تیروئید) اغلب با ید رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید درمان می‌شوند. هدف از این درمان‌ها بازگرداندن عملکرد تیروئید به حالت عادی است. اما گاهی اوقات، اصلاح پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به کاهش بیش از حد تولید هورمون تیروئید شود، و در نتیجه کم‌کاری تیروئید دائمی ایجاد شود.

جراحی تیروئید:

برداشتن تمام یا بخش بزرگی از غده تیروئید می‌تواند تولید هورمون را کاهش داده یا متوقف کند. در این صورت، فرد باید تا آخر عمر هورمون تیروئید مصرف کند.

رادیوتراپی:

امواجی که برای درمان سرطان‌های سر و گردن استفاده می‌شود، می‌تواند بر روی غده تیروئید اثر گذاشته و ممکن است منجر به کم‌کاری تیروئید نیز شود.

فاکتور‌های خطر ابتلا به کم‌ کاری تیروئید

جنس: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به کم‌کاری تیروئید هستند.
سن: خطر ابتلا به کم‌کاری تیروئید با افزایش سن افزایش می‌یابد.
سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما به کم‌کاری تیروئید مبتلا باشد، خطر ابتلای شما نیز بیشتر است.
بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع 1، بیماری سلیاک و لوپوس می‌توانند خطر ابتلا به کم‌کاری تیروئید را افزایش دهند.
درمان‌های تیروئید: اگر در گذشته با ید رادیواکتیو یا داروهای ضد تیروئید درمان شده باشید، خطر ابتلای شما به کم‌کاری تیروئید در آینده بیشتر است.
تابش: قرار گرفتن در معرض تابش به گردن یا بالای قفسه سینه می‌تواند خطر ابتلا به کم‌کاری تیروئید را افزایش دهد.
جراحی تیروئید: جراحی تیروئید، به ویژه تیروئیدکتومی جزئی، می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید شود.
بارداری و شیردهی: بارداری و شیردهی می‌توانند خطر ابتلا به کم‌کاری تیروئید را افزایش دهند.

تشخیص کم‌ کاری تیروئید

تشخیص کم‌کاری تیروئید معمولاً بر اساس ترکیبی از علائم، معاینه فیزیکی و آزمایش خون انجام می‌شود.

آزمایش خون برای تشخیص کم‌کاری تیروئید

آزمایش خون ساده‌ترین و دقیق‌ترین راه برای تشخیص کم‌کاری تیروئید است. این آزمایش سطح هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) را در خون اندازه‌گیری می‌کند. TSH هورمونی است که توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود و برای تحریک غده تیروئید برای تولید هورمون‌های تیروئید ضروری است. در صورت کم‌کاری تیروئید، سطح TSH در خون افزایش می‌یابد. این به این دلیل است که غده هیپوفیز سعی می‌کند با تولید بیشتر TSH، غده تیروئید را تحریک کند تا هورمون‌های تیروئید بیشتری تولید کند. در برخی موارد، ممکن است پزشک آزمایش خون دیگری را برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید، مانند تری‌یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشک کمک کنند تا شدت کم‌کاری تیروئید را تعیین کند.

درمان کم‌ کاری تیروئید

کم‌کاری تیروئید یک بیماری شایع است که با مصرف داروهای جایگزین هورمون تیروئید درمان می‌شود. داروی جایگزین هورمون تیروئید، سطح هورمون‌های تیروئید را در خون به حالت طبیعی بازمی‌گرداند و علائم کم‌کاری تیروئید را برطرف می‌کند.

داروی جایگزین هورمون تیروئید

داروی جایگزین هورمون تیروئید، معمولاً لووتیروکسین (Levothyroxine) نامیده می‌شود. این دارو به صورت قرص خوراکی موجود است و باید هر روز با معده خالی مصرف شود.

دوز داروی جایگزین هورمون تیروئید

دوز داروی جایگزین هورمون تیروئید باید توسط پزشک به دقت تنظیم شود. دوز بیش از حد می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند اضطراب، بی‌خوابی و ضربان قلب سریع شود.

مشکلات ناشی از کم‌ کاری تیروئید

گواتر: گواتر یک بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید است. این می‌تواند باعث ناراحتی در گلو، مشکلات بلع و تنفس شود.
مشکلات قلبی: کم‌کاری تیروئید می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، مانند بیماری قلبی عروقی و سکته مغزی را افزایش دهد.
مسائل مربوط به سلامت روان: کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث افسردگی، اضطراب و کندی ذهنی شود.
نوروپاتی محیطی: نوروپاتی محیطی آسیب به اعصابی است که اطلاعات را از مغز و نخاع به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کنند. این می‌تواند باعث درد، بی‌حسی و گزگز در دست‌ها، پاها و سایر قسمت‌های بدن شود.
کمای میکسودما: کمای میکسودما یک وضعیت تهدیدکننده زندگی است که در اثر کم‌کاری تیروئید طولانی‌مدت و درمان‌نشده ایجاد می‌شود. علائم آن شامل بی‌حالی شدید، خواب‌آلودگی و کما است.
ناباروری: کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث اختلال در تخمک‌گذاری و باروری شود.
نقایص مادرزادی: نوزادانی که از زنان مبتلا به کم‌کاری تیروئید درمان‌نشده متولد می‌شوند، در معرض خطر بیشتری برای نقایص مادرزادی، مانند عقب‌ماندگی ذهنی و فلج مغزی هستند.