مرثیه‌ای در حیاطی کهن؛ پایان سمنوپزان خانه تاریخی ساوه با عطر ایمان

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: هوا که تاریک شد، خانهٔ تاریخی مقدس‌زاده نفس‌هایش را در سینه حبس کرد، گویی دیوارهای کهن نیز برای شنیدن نوایی عاشقانه گوش تیز کرده بودند که ناگهان صدای زیارت عاشورا چون موجی از نور و آتش، از سینه‌ها برآمد و فضای دل‌انگیز خانه را پُر کرد و این صدا، تنها واژه نبود نفس‌های گرمی بود که از ژرفای دل برمی‌خاست و عشق به اهل‌بیت (ع) را بر دیوارهای فرسوده نقش می‌زد.

پس از پایان زیارت، نوبت عزاداری رسید، اما این بار، سوگواری چهره‌ای متفاوت به خود گرفته بود و در میانهٔ همان حیاط قدیمی، زیر سقفی از ستارگان و خاطرات، جوانان با مشت‌های گره‌کرده و سینه‌هایی شعله‌ور، به صف ایستادند و سپس صدایی واحد و کوبنده همچون زنجیر برخاست.

ریتم غم‌انگیز زنجیرها، با هر ضربه بر پشت، حکایت رنج و ایستادگی را فریاد می‌زد، این آهنگ با نوحه‌های جان‌سوز درهم می‌آمیخت و ترکیبی سوزناک می‌ساخت؛ گویی تاریخ در آن حیاط قدیمی دوباره جان گرفته و مرثیه‌ای زنده برای شهیدان زمان می‌سرود و قطره‌های عرق و اشک زیر نور چراغ‌ها می‌درخشید و بوی خاک نمناک حیاط با بوی عرق و ایثار درهم می‌آمیخت.

در این میان، عطر پاک و دل‌نشین سمنو همچون آغوش مادری مهرورز، همه‌جا را فرا گرفته بود؛ عطری که نوید زندگی می‌داد و مهربانی را در دل تاریکی شب زمزمه می‌کرد.

وقتی کاسه‌های گرم و پُربرکت سمنو به دستان حاضرین می‌رسید، گویی نه تنها نذری تبرک‌شده که پاداشی برای هر ضربهٔ زنجیر با آنان همراه می‌شد و در این لحظه، آئین معنا می‌یافت: آمیختن شهادت با زندگی، آمیختن زنجیر با سمنو و دل‌ها در این شب پایانی، یکپارچه شده بود.

شب پایانی سمنوپزان در خانهٔ تاریخی مقدس‌زاده با حال‌و هوایی صمیمی و معنوی برگزار شد، مراسم همچون شب‌های گذشته با قرائت پرشور زیارت عاشورا آغاز شد، صدای جمعی زائران که در فضای سنتی این بنای تاریخی طنین می‌افکند، حال و هوای ماه‌های محرم و هم‌نوایی با اهل‌بیت (ع) را زنده می‌کرد.

پس از پایان زیارت، جمع به عزاداری و نوحه‌خوانی پرداخت و ذکر مصیبت در حیاط قدیمی خانه حال و هوایی خاص آفریده بود؛ آمیزه‌ای از تاریخ، معنویت و همدلی.

دیگ بزرگ سمنو که از سه شب گذشته با همّت بانوان و جوانان محل پخته شده بود، اکنون آمادهٔ توزیع بود و عطر دل‌نشین سمنوی نذری فضای خانه را پر کرده بود که پس از مراسم عزاداری، سمنو میان حاضران توزیع شد و همه با صفایی خاص، کاسه‌های گرم را به‌عنوان نذری و تبرک دریافت کردند.

شب آخر سمنوپزان در خانهٔ مقدس‌زاده، بار دیگر نشان داد که این سنت دیرینه همچنان پیونددهندهٔ دل‌ها و یادآور ایمان، همدلی و فرهنگ اصیل مردم منطقه است.

برگزاری آئین‌های سنتی و مذهبی مردم پایه است

یکی از فعالان فرهنگی ساوه که از شب اول پای دیگ سمنو حضور داشت در خصوص اهمیت برگزاری آئین سمنوپزان در خانه تاریخی مقدس‌زاده به خبرنگار مهر گفت: اکنون دشمن تلاش می‌کند میان هویت ملی و مذهبی ما شکاف ایجاد کند، شکافی که به‌نوعی ریشه بسیاری از مشکلات دیگر نیز است از این‌رو برگزاری چنین آیین‌هایی و آشنا شدن هرچه بیشتر مردم به‌ویژه نوجوانان با شعارها و ارزش‌های اهل‌بیت (ع)، نقش مهمی در تقویت همبستگی این دو بخش مهم از هویت ما دارد.

مهدی ناصری افزود: در موضوعاتی مانند حجاب و دیگر توطئه‌های دشمن نیز باید این پیام را منتقل کنیم که رمز پیروزی ما، از آغاز انقلاب تا دوران مبارزات و حتی امروز در دفاع از کیان کشور، همیشه «یا فاطمة الزهرا (س)» بوده است که ان‌شاءالله با همین مسیر، آرمان‌های انقلاب را محقق خواهیم کرد.

وی گفت: گرچه مسئولان در این آئین‌های مذهبی و سنتی نقش دارند، اما اصل برگزاری این مراسم‌ها مردم‌پایه است و این حضور و غیرت مردم است که چنین آیین‌هایی را فراگیر و اثرگذار می‌کند.

ناصری افزود: مردم همیشه پای کار اهل‌بیت (ع) بوده و خواهند بود و انتظار است مسئولان تنها زیرساخت‌ها را فراهم کنند.

یکی از بانوان قدیمی محله، درباره برگزاری این آئین در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: من از بچگی این مراسم را دیده‌ام و برای ما فقط یک نذر نیست؛ بخشی از هویت محله و یادگار مادران و مادر بزرگان‌مان است، اکنون که جوان‌ها هم پای کار آمده‌اند، آدم دلگرم می‌شود و باید اذعان کرد که این سمنو، فقط یک خوراکی ساده نیست؛ یادآور صبر حضرت زهرا (س) و برکت خانه‌های مردم است.

زهرا موسوی افزود: خدا را شکر که هنوز هم این سنت در خانه‌های قدیمی مثل خانه مقدس‌زاده زنده مانده و دیدن این‌که بچه‌های کوچک تا بزرگ‌ترها کنار هم کار می‌کنند، نشان می‌دهد که محبت اهل‌بیت (ع) هنوز مثل گذشته در دل مردم ریشه دارد.

سید امیر حسینی جوان دهه هفتادی که برای نخستین بار در این مراسم حضور یافته به خبرنگار مهر گفت: راستش من تصور نمی‌کردم مراسم این‌قدر صمیمی و معنوی باشد. زمانی که وارد خانه تاریخی شدم و صدای زیارت عاشورا در حیاط پیچید، حس کردم زمان برگشته و فضای قدیمی، نور چراغ‌ها و صدای زنجیر، آدم را به عمق تاریخ می‌برد.

وی گفت: اما چیزی که بیشتر از همه برایم جالب بود، همکاری مردم بود، در این مراسم هرکسی نقشی داشت و جوان‌ها، بانوان، پیرمردها همه کنار هم برای یک هدف گرد هم آمدند همچنین توزیع سمنو هم خیلی باشکوه بود و حس کردم این آئین، پیوند مردم با هم و با اهل‌بیت (ع) بود.

سمنوپزان تصویری از عشق دسته جمعی را در این محفل معنوی ترسیم کرد

معاون خدمات شهری شهرداری ساوه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: سمنوپزان تنها یک رسم نیست، بلکه جشنواره‌ای از همدلی، صمیمیت و نشاط اجتماعی است و حضور پرشور خانواده‌ها، هنرمندان و گروه‌های داوطلب، تصویری از عشق جمعی را به نمایش گذاشت، تصویری که نشان می‌دهد سنت‌ها هنوز هم می‌توانند چراغ راه امروز باشند.

محسن مددی افزود: شهرداری ساوه با فراهم‌سازی امکانات رفاهی و نظافتی کوشید تا فضایی امن و دلنشین برای این گردهمایی فراهم آورد، فضایی که در آن، عطر سمنو با گرمای دل‌های مردم درهم آمیخت و لحظاتی ناب از شادی و همبستگی اجتماعی خلق شد.

وی گفت: در این آئین سنتی و مذهبی، کودکان با خنده‌هایشان، جوانان با شورشان و سالمندان با خاطراتشان، همه در کنار هم، یک تصویر زنده از عشق به فرهنگ و میراث معنوی را ساختند.

مددی با قدردانی از همه عوامل اجرایی، نیروهای خدمات شهری، داوطلبان و شهروندان گفت: استمرار چنین آیین‌هایی، چراغی برای تقویت نشاط اجتماعی و نگهبانی از سنت‌های ارزشمند این دیار است که هر سال پرنورتر از پیش می‌درخشد و دل‌ها را به هم پیوند می‌دهد.

معاون خدمات شهری شهرداری ساوه با اشاره به برگزاری این آئین گفت: این سمنو به همت محفل حسینیون، شهرداری و شورای شهر ساوه و با همراهی خیران با ۱۷۰ کیلوگرم گندم، ۵۰۰ کیلوگرم آرد و دو هزار لیتر آب طبخ و میان عاشقان بی بی دو عالم حضرت فاطمه زهرا (س) توزیع شد.

مددی گفت: امید است سال آینده این مراسم با شکوه و شور بیشتری برگزار شود؛ چرا که سمنوپزان نه تنها یک سنت دیرینه، بلکه فرصتی برای همدلی، نشاط اجتماعی و پاسداشت میراث معنوی ساوه است.