بیماری نقرس چیست؟

نقرس، بیماری شایع و پیچیده‌ای است که می‌تواند هر فردی را درگیر کند. این بیماری با حملات ناگهانی و شدید درد، تورم، قرمزی و حساسیت به لمس مفاصل، به خصوص مفصل انگشت شست پا، شناخته می‌شود. حمله نقرس می‌تواند به طور ناگهانی و اغلب در نیمه‌های شب رخ دهد. فرد در این حالت، احساس می‌کند که انگشت شست پایش در حال سوختن است. مفصل آسیب‌دیده گرم، متورم و چنان حساس می‌شود که حتی تحمل وزن ملحفه روی آن نیز دشوار به نظر می‌رسد. علائم نقرس ممکن است به طور موقت از بین بروند و دوباره بازگردند، اما روش‌هایی برای کنترل و جلوگیری از شدید شدن آنها وجود دارد.

علت نقرس، افزایش اسید اوریک در خون است. اسید اوریک، ماده‌ای است که در اثر تجزیه پورین‌ها، مواد موجود در برخی مواد غذایی، در بدن تولید می‌شود. وقتی اسید اوریک در خون زیاد می‌شود، بلورهای آن در مفاصل رسوب می‌کنند و باعث التهاب و درد می‌شوند.

علائم نقرس

علائم نقرس، همانند رعد و برقی ناگهانی، به طور ناگهانی و اغلب در نیمه‌های شب رخ می‌دهد. فرد در این حالت، احساس می‌کند که انگشت شست پایش در حال سوختن است. مفصل آسیب‌دیده گرم، متورم و چنان حساس می‌شود که حتی تحمل وزن ملحفه روی آن نیز دشوار به نظر می‌رسد. این درد شدید، معمولاً در 4 تا 12 ساعت اول پس از شروع حمله، به اوج خود می‌رسد.

اما رنج نقرس به اینجا ختم نمی‌شود. پس از فروکش کردن درد شدید، ناراحتی و التهاب در مفصل تا چند روز یا حتی چند هفته ادامه می‌یابد. حملات بعدی نقرس، معمولاً طولانی‌تر و شدیدتر هستند و مفاصل بیشتری را درگیر می‌کنند.

علاوه بر درد و التهاب، نقرس می‌تواند باعث تورم، قرمزی و محدودیت حرکتی در مفاصل شود. مفاصل آسیب‌دیده، به طور واضح متورم، داغ و قرمز می‌شوند و لمس آنها بسیار دردناک است. با پیشرفت بیماری، دامنه حرکتی مفاصل محدود می‌شود و ممکن است فرد در حرکت دادن آنها با مشکل مواجه شود.

عوامل خطر ابتلا به نقرس

مجموعه‌ای از عوامل مختلف است که می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سطح اسید اوریک در بدن و احتمال تشکیل بلورهای اورات در مفاصل تاثیر بگذارند.

رژیم غذایی: مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای دریایی، نوشیدنی‌های شیرین شده با فروکتوز و الکل، به خصوص آبجو، می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد.

چاقی: افراد چاق، اسید اوریک بیشتری تولید می‌کنند و کلیه‌های آنها در دفع آن با مشکل مواجه می‌شوند.

مشکلات پزشکی: بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت، سندرم متابولیک و بیماری‌های قلبی و کلیوی، خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند.

داروهای خاص: مصرف دیورتیک‌های تیازیدی، آسپرین با دوز پایین و برخی داروهای پیوندی، می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد.

سابقه خانوادگی نقرس: اگر سابقه خانوادگی نقرس دارید، احتمال ابتلا به این بیماری در شما بیشتر است.

سن و جنسیت: نقرس در مردان بیشتر از زنان است. معمولاً مردان در سنین 30 تا 50 سالگی و زنان پس از یائسگی به نقرس مبتلا می‌شوند.

جراحی یا ضربه: تجربه جراحی یا ضربه می‌تواند خطر ابتلا به حمله نقرس را افزایش دهد.

عوارض نقرس

نقرس بازگشتی: بسیاری از افراد پس از اولین حمله نقرس، دوباره و چندین بار در طول سال این حملات را تجربه می‌کنند. در صورت عدم درمان مناسب، این حملات می‌توانند به مرور زمان شدیدتر و ناتوان‌کننده‌تر شوند.

نقرس پیشرفته: در موارد نادر، نقرس درمان نشده می‌تواند منجر به تخریب و فرسایش مفاصل شود. این تخریب می‌تواند منجر به ناتوانی در حرکت و درد مزمن شود.

توفی: توفی، توده‌های متورم و دردناکی هستند که در اثر رسوب کریستال‌های اورات در زیر پوست ایجاد می‌شوند. توفی می‌تواند در مفاصل، انگشتان، دست‌ها، پاها و گوش‌ها ایجاد شود. علاوه بر درد و تورم، توفی می‌تواند ظاهر ناخوشایندی نیز داشته باشد.

سنگ کلیه: کریستال‌های اورات می‌توانند در کلیه‌ها نیز رسوب کرده و باعث ایجاد سنگ کلیه شوند. سنگ کلیه می‌تواند درد شدید، تهوع و استفراغ ایجاد کند.

علاوه بر عوارض ذکر شده، نقرس می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را نیز افزایش دهد.

پیش‌ گیری از علائم نقرس

نوشیدن مایعات فراوان: نوشیدن آب کافی، به دفع اسید اوریک از بدن کمک می‌کند و خطر ابتلا به نقرس را کاهش می‌دهد. سعی کنید روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید.

محدود کردن مصرف الکل: مصرف الکل، به خصوص آبجو، می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد. اگر به نقرس مبتلا هستید، بهتر است مصرف الکل را به طور کامل قطع کنید.

مصرف پروتئین از منابع کم‌چرب: منابع کم‌چرب پروتئین مانند لبنیات کم‌چرب، گوشت سفید و حبوبات، گزینه‌ی مناسبی برای افراد مبتلا به نقرس هستند. مصرف گوشت قرمز، ماهی و مرغ را محدود کنید.

حفظ وزن مطلوب: چاقی، یکی از عوامل خطر ابتلا به نقرس است. با حفظ وزن مطلوب، می‌توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.

تشخیص بیماری نقرس

آزمایش‌های تشخیصی نقرس عبارتند از:

آزمایش مایعات مفصل: پزشک با استفاده از سوزن، مایعات مفصلی را از مفصل آسیب‌دیده خارج می‌کند. بررسی این مایعات در زیر میکروسکوپ، می‌تواند وجود کریستال‌های اورات را نشان دهد.

آزمایش خون: آزمایش خون، میزان اسید اوریک و کراتینین را در خون اندازه‌گیری می‌کند. سطح بالای اسید اوریک، یکی از نشانه‌های نقرس است. با این حال، همه افراد با سطح بالای اسید اوریک به نقرس مبتلا نمی‌شوند.

تصویربرداری با اشعه ایکس: اشعه ایکس می‌تواند برای رد سایر علل التهاب مفصل مانند آرتریت روماتوئید، مفید باشد.

سونوگرافی: سونوگرافی می‌تواند کریستال‌های اورات را در مفصل یا توفی (توده‌های متورم و دردناک) نشان دهد.

توموگرافی کامپیوتری با انرژی دوگانه (DECT): این روش تصویربرداری، می‌تواند وجود کریستال‌های اورات را در مفصل تشخیص دهد. DECT به دلیل هزینه بالا، به طور روتین استفاده نمی‌شود.

علاوه بر آزمایش‌های ذکر شده، پزشک ممکن است سوالاتی در مورد علائم، سابقه خانوادگی و سایر بیماری‌های شما بپرسد.

درمان بیماری نقرس

درمان نقرس شامل دو بخش اصلی است:

درمان حملات حاد: هدف از این درمان، کاهش سریع درد، تورم و التهاب مفصل درگیر است. داروهای مختلفی برای این منظور استفاده می‌شوند، از جمله:

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
کلشی‌سین: داروی ضدالتهابی که به طور موثر درد نقرس را کاهش می‌دهد.
کورتیکواستروئیدها: مانند پردنیزون

پیشگیری از حملات بعدی: پس از فروکش کردن حمله حاد، می‌توان با استفاده از داروها و روش‌های مختلف، از بروز حملات بعدی نقرس پیشگیری کرد. این روش‌ها شامل:

کاهش سطح اسید اوریک خون: با استفاده از داروهایی مانند آلوپورینول و فبوکسوستات
تغییر در رژیم غذایی: محدود کردن مصرف غذاهای با پورین بالا، مانند گوشت قرمز، جگر و غذاهای دریایی
کاهش وزن: در صورت چاقی یا اضافه وزن
نوشیدن مایعات فراوان: به خصوص آب