درباره مشکل نفخ یا دل‌ درد شکمی از نوزادی تا بزرگسالی چه میدانیم؟

دل‌درد شکمی به حالتی اطلاق می‌شود که شکم احساس سفتی، پر بودن و اغلب درد می‌کند. حتی ممکن است این حالت را داشته باشید بدون اینکه شکم شما واقعاً برجسته به نظر برسد. نفخ معمولاً ناشی از مشکلات گوارشی است، اما هورمون‌ها، استرس و بیماریها نیز می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند (گاهی ممکن است یک بیماری زمینه‌ای نیز وجود داشته باشد).

نفخ شکم بطور کلی یک احساس سفتی، فشار یا پر بودن در ناحیه شکم است. این احساس ممکن است با شکمی برجسته یا بدون آن همراه باشد. شدت آن از ناراحتی خفیف تا درد شدید معده متفاوت است و معمولاً پس از مدتی از بین می‌رود. اما برای برخی افراد، این مشکل به صورت مکرر رخ می‌دهد. مشکلات گوارشی و نوسانات هورمونی می‌توانند باعث دل‌درد دوره‌ای شوند. اگر دل‌درد شکمی شما برطرف نشد، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود. در حالت خفیف مصرف داروهایی مثل محلول گرایپ واتر میتواند مشکل را برطرف کند.

چرا شکم من نفخ کرده است؟

شایع‌ترین دلیل درد و نفخ شکم، گاز اضافی در روده‌ها است. اگر بعد از غذا خوردن دچار نفخ می‌شوید، ممکن است مشکل گوارشی داشته باشید. این ممکن است به سادگی ناشی از خوردن بیش از حد یا سریع باشد، یا ممکن است به دلیل تحمل ناپذیری غذایی یا شرایطی باشد که باعث تجمع گاز و محتویات گوارشی می‌شود. چرخه قاعدگی نیز یکی دیگر از دلایل شایع نفخ موقت است. گاهی اوقات، نفخ شکم می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد.

نفخ و دل درد شکمی چقدر شایع است؟

بین ۱۰ تا ۲۵ درصد از افراد سالم از نفخ شکمی گاه به گاه شکایت دارند. تا ۷۵ درصد از افراد علائم خود را به عنوان متوسط تا شدید توصیف می‌کنند. حدود ۱۰ درصد از افراد می‌گویند که به طور منظم این حالت را تجربه می‌کنند. در میان کسانی که مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) تشخیص داده شده‌اند، این رقم ممکن است تا ۹۰ درصد باشد. همچنین تا ۷۵ درصد از زنان قبل و در طول دوره قاعدگی خود دچار نفخ می‌شوند. تنها ۵۰ درصد از افرادی که نفخ را تجربه می‌کنند، گزارش برجستگی شکمی را می‌دهند.

مطلب مرتبط: دلایل و راه‌های درمان نفخ بعد از زایمان

آیا میدانید نوزادان و کودکان نیز دچار نفخ و دل درد شکمی میشوند؟ برای آگاهی از علتها، روشهای پیشگیری و درمان نفخ و دل درد نوزادان روی این لینک کلیک کنید.

علل احتمالی نفخ در انسان

چه عواملی باعث نفخ شکم می‌شود؟

گازهای هضم غذا (باد شکمی)

گاز محصول طبیعی فرآیند گوارش است، اما باد بیش از حد در روده نشان می‌دهد که گوارش بدرستی انجام نشده است. در حالیکه ممکن است با بلع هوا یا نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار وارد بدن شود، این گازها معمولاً قبل از رسیدن به روده‌ها از طریق آروغ زدن دفع می‌شوند. گازهای روده‌ای عمدتاً توسط باکتری‌های روده هنگام هضم کربوهیدرات‌ها در فرآیندی بنام تخمیر تولید می‌شوند.

اگر تخمیر بیش از حد رخ دهد، به این دلیل است که مقدار زیادی از کربوهیدرات‌ها در مراحل اولیه فرآیند گوارش جذب نشده‌اند و به باکتری‌های روده می‌رسند. این ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد، مانند:

• عدم جذب کربوهیدرات‌ها: برخی افراد در هضم کربوهیدرات‌های خاصی (قندها) مشکل دارند. موارد رایج شامل لاکتوز، فروکتوز و کربوهیدرات‌های موجود در گندم و حبوبات هستند. ممکن است شما به این مواد عدم تحمل داشته باشید یا به طور کلی بدن شما با هضم کربوهیدرات‌های سخت‌تر مشکل داشته باشد.
• رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک : بنام بیماری SIBO این حالت زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌های روده بزرگ به روده کوچک وارد شوند. رشد بیش از حد این باکتری‌ها می‌تواند تعادل بین باکتری‌های مختلف را بر هم بزند. برخی باکتری‌ها گاز تولید می‌کنند، در حالی که برخی دیگر گاز را جذب می‌کنند؛ عدم تعادل میان این دو باعث تجمع گاز می‌شود.

اختلالات عملکردی گوارشی: اختلالاتی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و سوءهاضمه عملکردی (functional dyspepsia) می‌توانند بدون علت مشخص، باعث مشکلات گوارشی شوند. علائم اغلب شامل گاز و نفخ بعد از غذا هستند.

حساسیت احشایی (Visceral hypersensitivity) : برخی افراد حتی با میزان طبیعی گاز، احساس نفخ می‌کنند. این شرایط اغلب با سندرم روده تحریک‌پذیر و سایر اختلالات مرتبط با مسیرهای عصبی روده و مغز ارتباط دارد.

درمان دل پیچه و دل درد بزرگسالان:

1. تغییرات در رژیم غذایی: اجتناب از غذاهایی که موجب تولید گاز می‌شوند، می‌تواند به کاهش نفخ کمک کند. در عوض، مصرف غذاهای سبک و کم‌چرب مانند برنج سفید، سیب‌زمینی و سبزیجات بخارپز توصیه می‌شود.
2. داروها: داروهایی مانند آنتی‌اسیدها، داروهای ضدنفخ (مثل سیمیتیکون) یا پروبیوتیک‌ها می‌توانند برای کاهش گاز و نفخ موثر باشند.
3. فعالیت بدنی: ورزش‌های سبک و پیاده‌روی به تحریک حرکت روده‌ها و کاهش گاز کمک می‌کند.
4. مدیریت استرس: استرس می‌تواند باعث تشدید علائم نفخ شود، بنابراین روش‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا تنفس عمیق می‌توانند مفید باشند.
5. مشاوره پزشکی: در صورتی که نفخ به طور مداوم وجود داشته باشد یا با علائم جدی‌تری همراه باشد، مشاوره با پزشک برای ارزیابی بیماری‌های زمینه‌ای ضروری است.

نتیجه گیری

نفخ معمولاً یک مشکل موقت است که می‌توان آن را با تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی کنترل کرد. اما در صورتی که علائم ادامه یابد یا شدیدتر شود، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی جدی‌تر باشد که نیاز به درمان تخصصی دارد.

منابع:

عوارض نگه داشتن باد معده

سندرم روده تحریک پذیر