سیاه شدن لثه دهان

در بیشتر موارد، سیاه شدن لثه دهان معمولاً نگرانی جدی ایجاد نمی کند و خطری برای سلامتی شما به وجود نمی آورد. در واقع، در بیشتر افراد، سیاهی لثه ها تنها یک ویژگی طبیعی است و نیازی به درمان خاصی ندارد. با این حال، در موارد نادر، با تشخیص یک دندانپزشک ممکن است نیاز به درمان پزشکی وجود داشته باشد و با استفاده از روش های درمانی ساده و کوتاه مدت، مشکل سیاهی لثه حل می شود. در این مقاله، علل سیاه شدن لثه ها و روش های درمانی پزشکی از جمله داروها و روش های خانگی برای سیاهی لثه بررسی شده است.

سیاه شدن لثه (gingival pigmentation) چیست؟

سیاه شدن لثه (gingival pigmentation) به موقعیتی اشاره دارد که رنگ بافت لثه از حالت طبیعی خارج شده و به رنگ‌های قرمز تیره، خاکستری تیره، روشن و غیره تغییر می‌کند. در برخی موارد، سیاه شدن لثه با عوارض دیگری همراه است که نشانه‌ای از وجود مشکل در بافت لثه می‌باشد و نیاز به درمان دارد.

مهم‌ترین علت های سیاه شدن لثه

1. بیماری آدیسون (Addison’s disease) : در این بیماری، غدد فوق کلیوی یا غدد آدرنال (که مسئول ترشح هورمون‌هایی مانند اپی‌نفرین، نوراپی‌نفرین، آلدوسترون و کورتیزول هستند) دچار اختلال می‌شوند. این اختلال باعث کاهش ترشح هورمون‌ها و عملکرد ناصحیح غدد فوق کلیوی می‌شود. در نتیجه، ممکن است لثه به صورت هایپرپیگمانتاسیون (سیاه شدن بیش از حد) ظاهر شود.
2. سندروم پوتز جگرز (Peutz-Jeghers syndrome) : این سندروم ژنتیکی باعث ایجاد لک‌های سیاه روی اندام‌های مختلف بدن، از جمله دهان و لثه، می‌شود. این سندروم اصولاً در دوران کودکی شروع می‌شود و با گذشت زمان و رسیدن به بزرگسالی کاهش می‌یابد. در صورت مشکوک بودن به این سندروم، پزشک ممکن است از آزمایش ژنتیکی استفاده کند تا تشخیص دقیق را بررسی کند.
3. دوران بارداری : در دوران بارداری، تغییرات هورمونی ممکن است منجر به تجمع باکتری‌ها روی دندان‌ها و بافت لثه شود و باعث التهاب و تیرگی لثه شود. با رعایت بهداشت دهان و دندان، می‌توان از سیاه شدن لثه در دوران بارداری جلوگیری کرد.
4. هماتوم ناشی از دندان درآوردن (Hematoma) : بسیاری از مادران با سیاه شدن لثه نوزادان خود مواجه می شوند که این امر بسیار طبیعی است و پس از در آمدن کامل دندان های شیری خود به خود به مرور زمان لثه ها به رنگ طبیعی برمی گردند.
5. ژنژیویت زخمی نکروزان : ژنژیویت زخمی نکروزان زمانی که عفونت لثه درمان نشود و همچنین بهداشت دهان و دندان رعایت نشود به وجود می آید.
6. لک سیاه :  ارزیابی توسط دندانپزشک دارند. اگر لکه سیاه بر روی لثه به مرور زمان بزرگ‌تر شود و با عوارضی مانند درد، عفونت، تورم و ایجاد حساسیت همراه باشد، ممکن است نمونه‌برداری جهت بررسی بیشتر الزامی شود.
7. آسیب بیرونی : بافت لثه، مانند سایر اعضای بدن، در معرض آسیب و خونریزی قرار می‌گیرد. در صورتی که لثه آسیب ببیند، ممکن است خونریزی رخ دهد و باعث ایجاد لکه‌های سیاه و کبودی در داخل لثه شود. مثال هایی برای آسیب بیرونی: مسواک زدن با فرچه سفت، تصادف ، زمین خوردن ، نخ دندان کشیدن سفت ، …
8. کیست خون آبه : خون آبه یا سیاه شدن رنگ لثه‌ها ممکن است در نتیجه وقوع ضربه، زخم، یا ترک مایع داخل کیست در لثه‌ها رخ دهد. در این حالت، خون وارد کیست می‌شود و باعث تغییر رنگ لثه به سیاه می‌شود. این مسئله به شدت جدی نیست و با انجام یک جراحی سطحی توسط دندانپزشک به طور کامل قابل درمان است.

    

9. پرکردن دندان با آمالگام: در صورت پرکردن دندان با استفاده از ماده آمالگام، ممکن است مقداری از این فلز به لثه رسوخ کند و باعث سیاهی آن شود. اما نیازی به نگرانی نیست، زیرا آمالگام ضرری ندارد. در صورتی که این موضوع برای شما مهم است، می‌توانید از دندانپزشک خواسته شود از مانع لاستیکی برای جدا کردن لثه و دندان‌ها در هنگام پر کردن دندان استفاده کند.

    

10. خال‌های گوشتی آبی رنگ : بدون دلیل پزشکی مشخصی هستند و بی‌خطر محسوب می‌شوند. با این حال، در صورت بزرگ شدن خال‌ها و همراهی با عوارض و مشکلات دیگر در لثه و دندان، پزشک ممکن است نمونه‌برداری جهت بررسی سرطان انجام دهد.

     

11. آکانتوما دهانی : به معنای وجود تومور سیاه بی‌خطر است که ممکن است در قسمت‌های مختلف دهان شامل زبان، لثه، داخل لب، سقف دهان و غیره شکل بگیرد. تشخیص سیاهی لثه ناشی از آکانتوما دهانی تنها با معاینه و بررسی دقیق توسط دندانپزشک امکان پذیر است. با این حال، به طور کلی آکانتوما دهانی بدون عوارض است و اغلب نیازی به درمان ندارد.
12.  سرطان دهان: صورتی که سیاهی لثه همراه با علائمی مانند زخم‌های دهان، باقت لثه، خونریزی لثه، حساسیت شدید دندان‌ها، درد شدید، تغییر در صدا، تورم و التهاب دهان و لثه و غیره همراه باشد، ممکن است علت آن سرطان دهان باشد. در این صورت، می‌توان این مشکل را با استفاده از جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی به خوبی درمان کرد.
13. ملانین : یک ماده مفید در ایجاد تیرگی در اقسام مختلف بدن از جمله رنگ مو، چشم‌ها و پوست است. میزان تولید ملانین در بدن تاثیر بسیاری در رنگ اندام‌ها و لثه‌ها دارد.
14. استفاده از دخانیات : مصرف مداوم دخانیات، به ویژه سیگار و قلیون که حاوی نیکوتین هستند، تأثیر منفی بر عملکرد سلول‌های ملانوسیت دارند و باعث افزایش فعالیت این سلول‌ها در فرآیند تولید ملانین می‌شوند. نتیجتاً ممکن است ملانین بیش از حد در بدن تولید شود و باعث سیاهی لثه، داخل گونه‌ها و لب پایین شود.
15. اثرات داروها : سیاهی لثه در برخی موارد ناشی از عوارض جانبی برخی داروها مانند ماینوسایکلین (Minocycline) است که برای درمان آکنه استفاده می‌شود. در این موارد، نگرانی خاصی وجود ندارد و با مشاوره دندانپزشک و پزشک متخصصی که داروی مورد استفاده را تجویز کرده است، می‌توانید دارو را تغییر داده و درمان سیاهی لثه را انجام دهید.

روش‌های پیشگیری از سیاهی لثه در باردای

1. چکاپ منظم دندان‌ها توسط دندانپزشک: برنامه‌ریزی برای بازدیدهای منظم از دندانپزشک خود و انجام چکاپ‌های دندانی منظم در طول دوران بارداری می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات لثه و دندان کمک کند.
2. مسواک زدن مرتب: استفاده از مسواک نرم و مسواک زدن دو بار در روز به طور منظم برای حفظ بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است. مسواک زدن صحیح و کامل با تکنیک مناسب بر روی همه سطوح دندان‌ها و لثه‌ها می‌تواند از ایجاد سیاهی لثه در بارداری جلوگیری کند.
3. استفاده از دهانشویه‌های مناسب: استفاده از دهانشویه‌های ضد باکتریال و ضد التهابی معتبر، به ترتیب مشورت با پزشک، می‌تواند به حفظ بهداشت لثه و کاهش ریسک سیاهی لثه در دوران بارداری کمک کند.
4. نخ دندان کشیدن ملایم بین دندان‌ها: استفاده از نخ دندان برای تمیز کردن باقیمانده غذا و پلاک میان دندان‌ها و در فضای بین لثه و دندان‌ها می‌تواند از تراکم باکتری‌ها و آلودگی‌های لثه جلوگیری کند.
5. جرم‌گیری مرتب با مشورت دندانپزشک: برخی از بیماران ممکن است به جرم‌گیری دوره‌ای نیاز داشته باشند تا پلاک و سنگ‌های دندانی را از سطح دندان‌ها و پایه لثه‌ها پاک کنند. این روش را باید با دندانپزشک خود مشاوره کنید و سیستم مناسبی را برای جرم‌گیری انتخاب کنید.

روش‌های درمان سیاه شدن لثه

1. روش اسکالپل (Gingivectomy): در این روش جراحی، بافت سیاه رنگ لثه برداشته می‌شود تا لثه به رنگ طبیعی خود بازگردد. این روش سریع و آسان است، اما ممکن است سیاهی لثه دوباره بروز کند.
2. روش کرایوسرجری (Cryosurgery): در این روش درمانی، از سرمای شدید برای انجماد بافت لثه استفاده می‌شود. این روش می‌تواند بافت سیاه رنگ را از بین ببرد. اما نیاز به تکرار درمان ممکن است و عوارضی مانند درد و حساسیت موقتی را به همراه داشته باشد.
3. روش دپیگمنتاسیون (Depigmentation): این روش درمانی از لیزر دندانپزشکی برای حذف سلول‌های تولید کننده ملانین در لثه استفاده می‌کند. این روش ماندگاری طولانی مدت دارد و می‌تواند رنگ سیاه رنگ لثه را به طور دائمی بهبود بخشد.
4. روش پیوند لثه (Gingival Grafting): در این روش درمانی، بافت سالم از منطقه دیگری از دهان (مانند سقف دهان) برداشته شده و بر روی سطح سیاه رنگ لثه قرار داده می‌شود. این روش بهبود رنگ لثه و پوشش دادن قسمت‌های ریشه دندان را فراهم می‌کند.
5. بلیچینگ (Bleaching): بلیچینگ می‌تواند رنگ سیاهی لثه را بهبود ببخشد و لثه را روشن تر کند. اما باید توجه داشت که بلیچینگ توسط یک دندانپزشک حرفه‌ای و با رعایت دقیق دستورات انجام شود. استفاده نادرست از بلیچینگ ممکن است به لثه و دندان‌ها آسیب برساند.
6. درمان دارویی: در صورتی که سیاهی لثه ناشی از عفونت و رشد باکتری‌ها باشد، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بهبود خواهد داد. باکتری‌ها و عفونت لثه با مصرف منظم آنتی‌بیوتیک‌ها کاهش می‌یابند و سیاهی لثه نیز درمان می‌شود.