حالا که GPS مختل شده، بیایید از معایب و مضراتش بگوییم!

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از همشهری‌آنلاین، استفاده از اپلیکیشن‌های مسیریابی مثل بلد، نشان و Google Maps سال‌ها است که به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره ما تبدیل شده است. البته در جنگ ۱۲ روزه جنگ ایران و اسراییل، GPS‌ها از کار افتادند و در مسیریابی مدام خطا می‌کنند. حالا با آن که روز‌ها از شروع آتش‌بس می‌گذرد، این مشکل همچنان پابرجا است و مردم را به خصوص در کلانشهر‌ها به دردسر‌های بزرگی انداخته است.

خیلی از کاربران در صفحه‌های خود نوشته‌اند که در جنگ ۱۲ روزه، اگر دنبال آدرسی در تهران بودی، GPS مسیر را از جاده چالوس و بابلسر و شهر‌های دیگر نشان می‌داد. مشکلی که دستمایه طنز کاربران نیز شده بود. خطای موقعیت‌یاب‌ها به همین خلاصه نشده و در برخی موارد حتی موقعیت مکانی کاربران را در نقاطی بسیار دور بر روی کره زمین نشان می‌دهد؛ در نقاطی مثل جزایر ایسلند، کانادا، آفریقا و آمریکا! این مشکل، رانندگان تاکسی‌های اینترنتی و پیک‌های موتوری را هم که شغل‌شان وابسته به GPS است، کلافه کرده و آنها را با مشکلات متعددی مواجه کرده است.

در این گزارش البته قرار نیست درباره خطا‌های فاحش GPS صحبت کنیم. موضوع این است که وابستگی ما به تکنولوژی از جمله همین اپلیکیشن‌های مسیریابی تا حدی زیاد شده که خیلی از ما بدون آنها نمی‌توانیم قدمی برداریم و حس می‌کنیم بدون آنها مغزمان کار نمی‌کند. در این گزارش کوتاه قرار است نگاهی بیندازیم به این که آیا وابستگی به تکنولوژی واقعا می‌تواند عملکرد مغز ما را ضعیف کند؟ جواب متخصصان حوزه علوم اعصاب این است؛ بله.

از منظر علوم اعصاب، ناحیه‌ای در مغز به نام «هیپوکامپوس» مسئول حافظه فضایی و مسیریابی است. این بخش از مغز هنگام تلاش برای یافتن مسیر، تحلیل جهت‌ها و ساختن نقشه‌های ذهنی فعال می‌شود. با این حال، پژوهش‌های تصویربرداری عصبی نشان داده‌اند که استفاده مداوم از GPS می‌تواند فعالیت هیپوکامپوس را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. موضوع وقتی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم در اختیار قرار دادن ذهن و حافظه خود به این هدایتگر صوتی و بصری یعنی GPS می‌تواند در بلندمدت برای مغز مضر باشد. به گفته متخصصان، مغز درست مثل یک ماهیچه عمل می‌کند و وقتی از آن کار نمی‌کشید یا توانایی‌ها و وظایف آن را به تکنولوژی می‌سپارید، عواقب زیادی دارد. ازجمله این که ممکن است یک مهارت ذهنی مهم را مختل کند. این در حالی است که محققان چند سال پیش، ایده وجود یک سیستم مسیریابی در مغز انسان را مطرح کردند.

مطالعه‌ای در دانشگاه کالج لندن نشان داد افرادی که به طور مستقل در شهر حرکت می‌کنند، فعالیت بیشتری در نواحی هیپوکامپوس و قشر پیش‌پیشانی مغز خود (که در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری دخیل است) دارند. در مقابل، افرادی که برای مسیریابی صرفاً به GPS متکی هستند، کاهش فعالیت در این نواحی را تجربه می‌کنند. به بیان دیگر، زمانی که فرد برای یافتن مسیر تلاشی نمی‌کند و صرفاً از دستورات اپلیکیشن پیروی می‌کند، مغز او هم از درگیر شدن بازمی‌ماند. چون مطمئن است که نقشه‌ای هست که به او کمک می‌کند و نیازی نیست که او از مغزش کمکی بگیرد. خیلی از افراد با آن که به یک مسیر کاملا آشنا هستند، باز GPS خود را روشن می‌کنند و به مغز خود اجازه نمی‌دهند که فعالیتی داشته باشد. درحالی‌که این وضعیت در بلندمدت می‌تواند منجر به افت توانایی‌های شناختی مثل تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی فضایی و حافظه شود. چراکه مغز وقتی می‌بیند نیازی نمی‌بیند که مسیر‌ها را به خاطر بسپرد، مسیر‌های عصبی‌اش شروع به ضعیف شدن می‌کنند. بعضی پژوهشگران معتقدند که کاهش مداوم درگیری هیپوکامپوس ممکن است در افرادی که زمینه ژنتیکی یا سایر عوامل خطر ابتلا به زوال عقل دارند، روند کاهش عملکرد شناختی را تسریع کند.

برای مقابله با این روند، متخصصان علوم شناختی توصیه می‌کنند که افراد حداقل مسیر‌های آشنا را بدون استفاده از GPS طی کنند و فقط از تابلو‌های راهنمایی کمک بگیرند. گرچه اپلیکیشن‌های مسیریابی، ابزار‌های بسیار مفید و کارآمدی هستند، اما اتکای کامل و همیشگی به آنها ممکن است هزینه‌هایی به دنبال داشته باشد. هزینه بزرگی مثل ضعف عملکرد شناختی. همان‌طور که بدن برای حفظ آمادگی نیاز به تمرین دارد، مغز هم برای حفظ عملکرد خود باید فعال باقی بماند.